Op­bouw van de kos­ten: groen­ten openlucht

Deze pagina bouwt verder op het landbouwinkomen bekeken vanuit de bedrijfseconomische invalshoek en gaat meer specifiek in op hoe de opbrengsten en de nonfactorkosten De nonfactorkosten bestaan uit de variabele kosten, de afschrijvingen (= aangerekende nonfactorkosten) en een aantal vaste betaalde nonfactorkosten (zoals administratiekosten, verzekeringen e.d.). Meer info en factorkosten Factorkosten zijn kosten die met de inzet van productiefactoren (grond, bedrijfskapitaal en arbeid) gepaard gaan. Deze kunnen zowel betaald (voor externe productiefactoren), als aangerekend zijn (voor de eigen, interne productiefactoren). Meer info zich ten opzichte van elkaar weerhouden en hoe ze zijn opgebouwd. Dit heeft uiteraard een impact op de bedrijfseconomische inkomensindicatoren, waardoor deze én de opbouw van de kosten niet los van elkaar kunnen worden gezien.

De bedrijfseconomische indicatoren geven aan wat de vergoeding is voor de ingezette productiefactoren. Afhankelijk van de indicator – en dus van de productiefactoren die onder de loep worden genomen – worden verschillende kosten in rekening gebracht.

Voor meer informatie en voor de definities van de gehanteerde inkomensindicatoren verwijzen we naar de methodologiepagina rond inkomensindicatoren. De resultaten zijn afkomstig van een 600-tal land- en tuinbouwbedrijven die deel uitmaken van het Landbouwmonitoringsnetwerk Het Landbouwmonitoringsnetwerk van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij houdt bedrijfseconomische boekhoudingen bij van een groep Vlaamse land- en tuinbouwers die representatief is voor de Vlaamse land- en tuinbouw. Meer info (LMN) dat wordt beheerd door het Agentschap Landbouw en Zeevisserij van de Vlaamse overheid. 

Hoewel de resultaten op deze pagina op bedrijfsniveau zijn, verwijzen we voor de gebruikte methodes en definities voor de resultaten uit het LMN tevens naar de methodologiepagina en het bijhorende methodologiedocument. Hier wordt gesproken over de resultaten op bedrijfstakniveau, maar in de opbouw van de rekening kan informatie gevonden worden over, bijvoorbeeld, de berekening van fictieve intrest of wat er wordt verstaan onder, bijvoorbeeld, ‘kosten gronden en gebouwen’.

Onderstaande resultaten betreffen de bedrijven gespecialiseerd in groenten openlucht. De resultaten zijn geëxtrapoleerd naar de totale Vlaamse bedrijven met openluchtgroenten, zodat ze representatief zijn voor de beroepsmatige Vlaamse bedrijven met openluchtgroenten. Bedrijven gespecialiseerd in witloofforcerie behoren niet tot de bedrijven met openluchtgroenten.

1 Nonfactorkosten versus factorkosten

In wat volgt ligt de focus op het onderscheid tussen de nonfactorkosten en de factorkosten. De nonfactorkosten staan los van de inzet van de productiefactoren en bestaan o.a. uit alle variabele kosten, de vaste betaalde nonfactorkosten (kosten gronden, gebouwen en werktuigen alsook de overige vaste kosten) en de afschrijvingen. De factorkosten, daarentegen, houden verband met de productiefactoren: grond, bedrijfskapitaal en arbeid. De factorkosten kunnen zowel betaalde factorkosten zijn voor extern aangewende productiefactoren (betaalde pacht, betaalde rente en betaalde lonen) als aangerekende factorkosten voor de inzet van eigen (interne) productiefactoren (fictieve pacht, fictieve rente en eigen arbeid). 

Afhankelijk van de bedrijfseconomische inkomensindicator – en dus van de productiefactoren die onder de loep worden genomen – worden verschillende kosten in rekening gebracht.

Hieronder wordt de opbouw van het inkomen (in dit geval het netto bedrijfsresultaat) getoond. De lijn in de figuur duidt tevens het bedrijfsinkomen Het bedrijfsinkomen is wat overblijft voor de vergoeding van de inzet van de eigen (aangerekende) productiefactoren: grond, bedrijfskapitaal en arbeid. Meer info aan. 

* Aangezien de nonfactorkosten De nonfactorkosten bestaan uit de variabele kosten, de afschrijvingen (= aangerekende nonfactorkosten) en een aantal vaste betaalde nonfactorkosten (zoals administratiekosten, verzekeringen e.d.). Meer info en factorkosten Factorkosten zijn kosten die met de inzet van productiefactoren (grond, bedrijfskapitaal en arbeid) gepaard gaan. Deze kunnen zowel betaald (voor externe productiefactoren), als aangerekend zijn (voor de eigen, interne productiefactoren). Meer info kosten vertegenwoordigen, zijn ze uitgedrukt als een negatief bedrag.

In de bespreking ligt de focus op het meest recente boekjaar, nl. 2021. De bedrijven met openluchtgroenten behaalden een totale opbrengst (incl. premies) van ruim 207.100 euro per bedrijf. Hiervan dienen alle kosten, zowel betaald als aangerekend, te worden voldaan. Afhankelijk van de in rekening gebrachte kosten, wordt een andere bedrijfseconomische inkomensindicator berekend.

Eerst worden de nonfactorkosten in rekening gebracht. Deze staan los van de inzet van de productiefactoren. Voor de bedrijven met openluchtgroenten komen deze neer op ruim 104.800 euro per bedrijf. Meer info over de opbouw ervan, volgt hierna.

Als de nonfactorkosten in mindering worden gebracht van de totale opbrengsten (incl. premies), levert dit het factorinkomen Het factorinkomen is de vergoeding voor alle ingezette productiefactoren (grond, bedrijfskapitaal en arbeid) en dit ongeacht of die extern (betaald) of eigen (aangerekend) zijn aan het bedrijf. Meer info op. Dit is de vergoeding voor alle ingezette productiefactoren, grond, bedrijfskapitaal en arbeid, en dit ongeacht of die extern of eigen zijn aan het bedrijf.

De andere kosten houden verband met de productiefactoren: grond, bedrijfskapitaal en arbeid. Deze kosten worden ‘factorkosten’ genoemd. Voor de bedrijven met openluchtgroenten komen deze in 2021 neer op ruim 101.800 euro per bedrijf. Ze liggen daarmee ongeveer op hetzelfde niveau als de nonfactorkosten.

De factorkosten kunnen zowel betaalde factorkosten zijn voor extern aangewende productiefactoren (betaalde pacht, betaalde rente en betaalde lonen) als aangerekende factorkosten voor de inzet van eigen (interne) productiefactoren (fictieve pacht, fictieve rente en eigen arbeid). In 2021 bedragen de betaalde factorkosten voor de bedrijven met openluchtgroenten 39.500 euro per bedrijf; tegenover bijna 62.400 euro per bedrijf voor de aangerekende factorkosten.

Het factorinkomen (zijnde het verschil tussen de totale opbrengsten en de nonfactorkosten), minus de betaalde factorkosten resulteert in het bedrijfsinkomen Het bedrijfsinkomen is wat overblijft voor de vergoeding van de inzet van de eigen (aangerekende) productiefactoren: grond, bedrijfskapitaal en arbeid. Meer info . Omdat enkel de betaalde factorkosten in rekening worden gebracht, loopt de aanduiding van het bedrijfsinkomen op de figuur doorheen de balk van de (betaalde + aangerekende) factorkosten.

Het bedrijfsinkomen van de bedrijven gespecialiseerd in groenten openlucht bedraagt in 2021 ruim 62.800 euro per bedrijf. Dit is de vergoeding voor de inzet van de eigen productiefactoren. Er worden dus geen aangerekende kosten voor de productiefactoren (fictieve pacht, fictieve rente, vergoeding eigen arbeid) in rekening gebracht.

Als vervolgens ook een deel (fictieve pacht en fictieve rente) of alle aangerekende factorkosten (dus incl. de vergoeding eigen arbeid) in rekening worden gebracht, levert dit respectievelijk het familiaal arbeidsinkomen Het familiaal arbeidsinkomen (FAI) is wat overblijft als vergoeding voor de arbeid van de bedrijfsleider en (eventuele) meewerkende gezinsleden. De betaalde factor- en aangerekende factorkosten voor grond en bedrijfskapitaal (fictieve pacht en fictieve rente) zijn hierbij wel al in rekening gebracht Meer info (FAI) en het netto bedrijfsresultaat (NBR) op. Het netto bedrijfsresultaat van de bedrijven met openluchtgroenten in 2021 komt neer op amper 500 euro per bedrijf. Een positief NBR betekent dat ze alle productiefactoren konden vergoeden én dat er een vergoeding voor het ondernemerschap (winst) resteert.

2 Opbouw van de kosten

Onderstaande figuur gaat verder in op de opbouw van de nonfactorkosten en de factorkosten voor het geselecteerde boekjaar. Middels de ‘zoomslider’ kan het detail van de figuur aangepast worden: van de opbouw van de nonfactorkosten en factorkosten in “niveau 1”, tot een onderverdeling van de opbouw van de betaalde en aangerekende factorkosten in “niveau 2”. Dat is het diepste detail.

* Aangezien de nonfactorkosten De nonfactorkosten bestaan uit de variabele kosten, de afschrijvingen (= aangerekende nonfactorkosten) en een aantal vaste betaalde nonfactorkosten (zoals administratiekosten, verzekeringen e.d.). Meer info en factorkosten Factorkosten zijn kosten die met de inzet van productiefactoren (grond, bedrijfskapitaal en arbeid) gepaard gaan. Deze kunnen zowel betaald (voor externe productiefactoren), als aangerekend zijn (voor de eigen, interne productiefactoren). Meer info kosten vertegenwoordigen, zijn ze uitgedrukt als een negatief bedrag.

In de bespreking ligt de focus op het meest recente boekjaar, nl. 2021. De nonfactorkosten voor de bedrijven met openluchtgroenten komen neer op 104.800 euro per bedrijf. De variabele kosten nemen hiervan met bijna 58.300 euro per bedrijf het grootste aandeel in. De afschrijvingen (26.800 euro) en vaste betaalde nonfactorkosten (19.700 euro per bedrijf) liggen op een lager niveau.

De factorkosten bedragen in 2021 101.800 euro per bedrijf en liggen daarmee ongeveer op hetzelfde niveau als de nonfactorkosten. Niveau 2 in de figuur toont aan dat de betaalde factorkosten hiervan bijna 39.500 euro per bedrijf innemen; tegenover bijna 62.400 euro per bedrijf voor de aangerekende factorkosten.

Opvallend voor de bedrijven met openluchtgroenten is dat de betaalde lonen (incl. seizoenslonen) met 32.400 euro duidelijk het grootste aandeel van de betaalde factorkosten innemen. Het aandeel van de betaalde pacht (incl. seizoenspacht), en zeker van de betaalde rente is met, respectievelijk, 5.800 euro en 1.300 euro per bedrijf een stuk kleiner. Dit beeld zien we bij de tuinbouwsectoren. Bij de landbouwsectoren is het aandeel van de betaalde arbeid, over het algemeen, veel beperkter.

Bij de aangerekende factorkosten valt op dat de vergoeding voor de eigen arbeid het grootste deel inneemt (54.300 euro). De fictieve intrest volgt met 6.800 euro en de fictieve pacht met 1.300 euro per bedrijf. Binnen de bedrijven met openluchtgroenten nemen de betaalde lonen (incl. seizoenslonen) dus een groter aandeel in dan de vergoeding voor de eigen arbeid. Bij de landbouwsectoren is het steeds andersom en is het aandeel van de betaalde arbeid beperkt.

Aan de aangerekende factorkosten wordt, volgens bedrijfseconomische principes, een ‘voldoende en marktconforme’ vergoeding toegekend: een fictieve pacht over de grond in eigendom die gelijk is aan een gangbare langdurige pacht, een fictieve rente van 3% voor het eigen bedrijfskapitaal en een uurloon voor de bedrijfsleider en meewerkende gezinsleden volgens het Nationaal Paritair Comité voor de land- en tuinbouw, verhoogd met de sociale lasten. Meer informatie over definities en berekeningswijzen is terug te vinden in het methodologisch achtergronddocument voor de resultaten op basis van het Landbouwmonitoringsnetwerk Het Landbouwmonitoringsnetwerk van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij houdt bedrijfseconomische boekhoudingen bij van een groep Vlaamse land- en tuinbouwers die representatief is voor de Vlaamse land- en tuinbouw. Meer info (zie hiervoor de methodologiepagina en het bijhorende methodologiedocument).