Ge­was­be­scher­ming: ri­si­co (HRI1)

Landbouwers gebruiken gewasbeschermingsmiddelen om hun oogst veilig te stellen rekening houdend met de eisen van voedselveiligheid. Het gebruik is echter niet zonder risico’s voor de omgeving en de gezondheid van de mens en andere niet-doelorganismen, zeker bij een onoordeelkundig gebruik. De aangewende hoeveelheid gewasbescherming wordt beïnvloed door de weersomstandigheden, het teeltareaal, de wetgeving, technologie (gewasbeschermingsmiddelen en machines), management, kwaliteit van het bodemleven, enz.

Het LMN bevat cijfermateriaal over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. In deze indicator wordt het risico op menselijke gezondheid en milieu toegelicht. In de indicator Gewasbescherming: gebruik worden zaken besproken: het totaal gebruik, gebruik per gewasgroep en per toepassingsgroep, opgesplitst naar al dan niet toegelaten in de biologische landbouw, en tot slot het gebruik per deelsector. Voor de kengetallen per gewasgroep kan je terecht bij de indicator Gewasbescherming: kengetallen. 

Het aantal kg actieve stof is geen goede indicator is voor het meten van de milieudruk omdat deze waarde geen rekening houdt met o.a. afbraaksnelheid en toxiciteit. De Europese Commissie heeft daarom een geharmoniseerde risico-indicator (HRI1) gedefinieerd om de evolutie van de op de markt gebrachte gewasbeschermingsmiddelen te kunnen analyseren. Ze meten het risico van gewasbeschermingsmiddelen op de menselijke gezondheid en het milieu rekening houdend met toxicologische parameters door alle actieve stoffen in te delen in vier risicogroepen (1-4) en zeven categorieën (A-G). Via een oplopend gewicht (1, 8, 16, 64) krijgt groep 1 het laagste risico en groep 4 het hoogste risico. Het is een index waarbij de referentieperiode 2011-2013 op 100 wordt gezet en de trend de relatieve evolutie van het risico weergeeft. Voor Meer informatie zie Methodology for calculating harmonised risk indicators for pesticides of via Fytoweb-HRI.

De Europese tool is ontwikkeld voor verkoopgegevens, maar wordt hier toegepast op de kg actieve stof gebruikt door de Vlaamse land- en tuinbouw. Uit de HRI1 blijkt dat het risico voor de menselijke gezondheid en het milieu in de periode 2011-2022 met 46% is afgenomen. Eerst was er een lichte stijging, maar na 2016 daalt de HRI1 bijna lineair tot index 54. Een eerste verklaring hiervoor is dat in tussentijd de meest schadelijke producten uit de markt werden genomen.