Tomatenteelt in Vlaanderen – Resultaten uit het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN) 2014 – 2018
Dankzij intensieve teeltmethodes, moderne productiesystemen en kwaliteitsvolle producten leggen tomatenbedrijven sterke bedrijfsresultaten voor. Warmte-krachtkoppeling, productdiversificatie, assimilatiebelichting en jaarrond productie spelen hierin een belangrijke rol. Dat blijkt uit de resultaten van een studie over de tomatenteelt in Vlaanderen.
In Vlaanderen zijn er een 160-tal professionele tomatentelers actief met een totaal serreareaal van meer dan 500 hectare. Driekwart van de teelt gebeurt in de provincie Antwerpen. In 2019 werd 227.000 ton tomaten verhandeld via de producentenorganisaties – de tuinbouwveilingen – tegen een gemiddelde prijs van 0,75 euro per kilogram. De productie voor de versmarkt draait op volle toeren van april tot oktober, met een piek in juni en juli. In de winter ligt de productie veel lager, maar is de prijs hoger. België is een netto-exporteur van tomaten. In de EU is België de negende grootste producent en de vierde grootste exporteur van tomaten.
Een warmte-krachtkoppelingsinstallatie (WKK) wekt zelf elektriciteit en warmte op, voornamelijk uit aardgas. De gezamenlijke productie van elektriciteit en warmte is efficiënter dan de opwekking van elk apart. Hierdoor wordt er primaire energie bespaard, wat een voordeel oplevert qua kosten, maar ook bijdraagt aan het Vlaams energie- en klimaatbeleid. De energieproductie door WKK-installaties wordt daarom deels ondersteund in de vorm van warmte-krachtcertificaten. De tomatenteler kan deze warmte-krachtcertificaten verkopen. Verder verkopen veel tomatenbedrijven met een WKK-installatie de elektriciteit die ze zelf niet nodig hebben op het stroomnet. De WKK-installatie produceert dus elektriciteit en warmte voor de tomatenteelt, maar genereert ook bijkomende inkomsten door de verkoop van eigen elektriciteit en warmte-krachtcertificaten.
De tomatenteelt in Vlaanderen is kapitaals-, arbeids- en energie-intensief. Uit de analyse van de resultaten van bedrijven uit het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN) in de periode 2014-2018 blijkt dat een gemiddeld tomatenbedrijf met 3,3 hectare tomaten een totale opbrengst heeft van 2,3 miljoen euro. De totale variabele kosten (o.a. aankoop van aardgas, seizoensarbeid, zaai- en pootgoed) bedragen 1,0 miljoen euro en de totale vaste kosten (o.a. betaalde lonen, afschrijvingen, gronden en gebouwen) komen neer op gemiddeld 0,8 miljoen euro per bedrijf. Gemiddeld 60% van de variabele kosten en 32% van de totale kosten zijn energiekosten. Tegelijk komt 38% van de opbrengsten op conto van de WKK-installatie. Op een gemiddeld tomatenbedrijf werken gemiddeld 18 arbeidskrachten, waarvan 15 externe arbeidskrachten.
Een gemiddeld tomatenbedrijf uit de steekproef haalt een familiaal arbeidsinkomen van 1.428 euro per are: een zeer positief resultaat. Tussen de verschillende bedrijven en over de beschouwde jaren is er een duidelijke spreiding in de resultaten, wat eigen is aan de land- en tuinbouwsector.
