Keteneffecten waterbesparende maatregelen landbouw & industrie
Door de klimaatverandering komen extreme meteorologische omstandigheden steeds vaker voor in onze streken. De afgelopen jaren was reeds merkbaar dat droogteperiodes frequenter voorkomen en intenser worden, vergeleken met de voorgaande decennia. Deze trend zal zich in de toekomst voortzetten.
Om veerkrachtig te kunnen optreden tijdens een droogtecrisis werd in opdracht van de Vlaamse overheid het Vlaams Reactief Afwegingskader voor prioritair watergebruik bij waterschaarste uitgewerkt. Dit instrument wordt kortweg ook ‘VRAG’ of ‘het afwegingskader’ genoemd. Bij ontwikkeling van het afwegingskader werden verschillende betrokkenen uit allerlei sectoren nauw betrokken.
In het kader van de verdere operationalisering van het VRAG beschreven en berekenden onderzoekers van KPMG, VITO en ILVO in opdracht van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij en het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie de secundaire impacten van captatiebeperkingen voor oppervlaktewater voor de industrie en landbouw. In totaal wordt een zeer volledig beeld geschetst van de secundaire impact, waarbij 21 keteneffecten aan bod komen.
Uit de resultaten voor de landbouw blijkt dat de secundaire impact binnen verschillende (sub)sectoren en voor verschillende gewassen sterk verschilt, waardoor een gedifferentieerde benadering aangewezen is. Waterbesparende maatregelen worden bij voorkeur stapsgewijs toegepast, gericht op de situatie met laagste totale impact om de totale maatschappelijke kostprijs van waterbesparende maatregelen zo laag mogelijk te houden. Aangezien de vraag naar water en de toegevoegde waarde van waterverbruik zich op heel specifieke locaties voordoen, wordt ook aangewezen om een bilaterale dialoog op te starten met de grootste waterverbruikers om de maatschappelijke kostprijs van een captatieverbod op een effectieve manier verder te beperken.
De inzichten uit deze studie zijn niet enkel relevant voor de verdere uitwerking van het reactief waterbeleid, maar kunnen ook bijdragen aan de sensibilisering en bewustwording van mogelijke gevolgen van droogte. Voor bedrijven met een groot watergebruik wordt aanbevolen om noodplannen uit te werken, en procedures te definiëren, testen en optimaliseren om de gevolgen van een captatieverbod te beperken. Landbouwers wordt aangeraden om praktijken voor duurzaam waterbeheer op het bedrijf en in het landschap te verkennen en klimaatrobuuste teelten te kiezen. Hier wordt vanuit het beleid reeds sterk op ingezet. Het blijft bijzonder belangrijk om zuinig om te gaan met de beschikbare waterbronnen en veerkracht in het systeem te creëren door sterk in te zetten op proactief waterbeleid, om zo het risico op ernstige waterschaarste te beperken.
