Landbouw in stedelijke omgeving — CSA’s en andere initiatieven
Het rapport geeft een stand van zaken over gemeenschapslandbouw in Vlaanderen. Bij CSA-bedrijven (community supported agriculture) is er een wederzijdse relatie van ondersteuning en betrokkenheid tussen lokale landbouwers en burgers. Leden betalen de landbouwer een jaarlijks lidmaatschapsgeld om de productiekosten van de boerderij te kunnen dekken en ontvangen in ruil een wekelijks oogstaandeel gedurende het lokale teeltseizoen. Een voedselteam is een groep van gezinnen uit eenzelfde buurt die samenwerken voor de rechtstreekse aankoop van producten van lokale landbouwers. Ook boerenmarken worden besproken.
De laatste tijd duiken heel wat kleinschalige initiatieven op die de kloof tussen stad en platteland en tussen landbouwer en consument proberen te overbruggen. Stadslandbouw, boerenmarkten en voedselteams bieden kansen voor lokale voedselproductie. Ze dragen ook bij aan maatschappelijke doelen als zorg voor de omgeving, ontspanning en educatie. Twee focusrapporten gaan dieper in op gemeenschapslandbouw en op permacultuur in Vlaanderen.
Gemeenschapslandbouw kan verschillende vormen aannemen. Community Supported Agriculture staat voor een wederzijdse relatie van ondersteuning en betrokkenheid tussen lokale landbouwers en burgers. Leden betalen de landbouwer een jaarlijks lidmaatschapsgeld om de productiekosten van de boerderij te kunnen dekken en ontvangen in ruil een wekelijks oogstaandeel gedurende het teeltseizoen, ofwel via zelfoogst ofwel via groentepakketten. Het netwerk van Vlaamse CSA-bedrijven telt inmiddels 26 leden, voornamelijk in Vlaams-Brabant (8), Antwerpen (7) en West-Vlaanderen (6). Een gemiddeld CSA-bedrijf is in 2014 1,61 ha groot en telt 155 leden in volwassenenequivalenten. De bedrijfsleider is vaak hoger opgeleid. Een oogstaandeel schommelt rond de 250 euro per volwassene per jaar. Het accent ligt vooral op seizoensgroenten en kleinfruit.
Een voedselteam is een groep van gezinnen uit eenzelfde buurt die samenwerken voor de rechtstreekse aankoop van producten van lokale landbouwers. Verspreid over heel Vlaanderen zijn er 168 teams actief, vooral in Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen (elk 48). Consumenten kiezen bewust voor de korte keten en een duurzamere landbouw, maar hun engagement t.o.v. de producent is minder omvattend.
Op een boerenmarkt staan landbouwers met hun eigen producten. Alles samen tellen Vlaanderen en Brussel 41 boerenmarkten. Daarnaast zijn er ook nog 68 ‘gewone’ markten waar landbouwers hun hoeveproducten te koop aanbieden.
