Hoe gaat het met u? Resultaten van de welbevinden-enquête bij land- en tuinbouwers

Het gaat niet goed met het welbevinden van de Vlaamse landbouw(st)er. Qua levenstevredenheid geven de landbouwers zichzelf gemiddeld een score van 6,5 op 10, terwijl dat in 2012 nog 7,5 was. Bij de algemene populatie is de score 7,3 op 10. Dat blijkt uit een enquête die uitgevoerd is in het najaar van 2023 bij landbouwers uit het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN).

11% van de landbouwers is (zeer) ontevreden, wat beantwoordt aan een score van maximum 4 op 10. 29% geeft zichzelf een score van 8 of meer in 2023. De overgrote meerderheid vindt zijn beroep wel nog altijd boeiend en het werk geeft hen veel voldoening. De periodieke bevraging maakt deel uit van het actieplan welbevinden voor de land- en tuinbouw, waarachter partners uit de landbouwsector, zorg en welzijn en overheid zich in 2022 schaarden.

De landbouwers ervaren stress. Als belangrijkste oorzaken noemen ze het veranderende beleid, de complexiteit van de regelgeving en de administratieve lasten. Ook het weer, de onzekerheid over het inkomen en de toegang tot grond bezorgen hen stress. De landbouwers zijn ongerust over de toekomst van hun bedrijf en voelen weinig maatschappelijke waardering. Bij een derde van de landbouwers leidt dat tot een negatieve impact op hun sociale contacten of familie. Jonge landbouwers behalen niet alleen een lagere welbevindenscore, ze duiden ook meer belemmeringen aan dan oudere landbouwers.

De helft van de landbouwers heeft te maken met fysieke stressklachten. Ongeveer 1 op de 3 landbouwers heeft last van somberheid, prikkelbaarheid of een moeilijke privé-werkbalans. Ongeveer 1 op de 10 landbouwers heeft te maken met burn-out, depressie of angst- en paniekaanvallen. Ongeveer 5% stelt zelfmoordgedachten te hebben en 2% lijdt aan een alcohol- of middelenverslaving.

Uit de antwoorden in verband met WHO-5 welbevindensindex blijkt dat 37% van de landbouwers een score lager of gelijk aan 50 heeft. Deze score wordt in de literatuur beschouwd als een cut-offscore voor het screenen op een depressie. Hoewel de test geen diagnostische test is, blijkt uit de literatuur dat er een significant verband is tussen scores lager of gelijk aan 50 en klinisch vastgestelde depressies. Voor landbouwers die minder of gelijk aan 50 scoren, is het aangewezen dat ze zich klinisch laten onderzoeken door een professionele hulpverlener.

Klachten blijven in de landbouw lang onder de radar. Bij persoonlijke problemen is 61% niet geneigd om hulp te zoeken en bij problemen op het bedrijf bedraagt dit percentage 56%. Bij persoonlijke problemen zal slechts 25% hulp zoeken. Bij problemen op het bedrijf zal 38% de stap naar hulp zetten.

Het aantal aanmeldingen bij Boeren op een Kruispunt vzw, het aanspreekpunt voor landbouwers die met bezorgdheden zitten of bedrijfsmatige of psychologische ondersteuning kunnen gebruiken, is sinds 2020 wel al sterk gestegen en bereikte in 2022 de grens van de 300 unieke aanmeldingen. Landbouwers kunnen ook altijd terecht bij hun huisarts. Ook de Centra voor Algemeen Welzijn en Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg zijn er om te helpen. De hulplijnen Tele-Onthaal (106) en de Zelfmoordlijn (1813) zijn de hele dag door anoniem en gratis bereikbaar.

Nuttige links: