Alternatieve financiering voor de landbouw: een verkenning van drie instrumenten
Hoewel banken de meest gebruikte externe financieringsbron zijn in de meeste sectoren, kunnen niet alle ondernemingen in alle levensfasen zich hiertoe wenden, bijvoorbeeld vanwege het ontbreken van onderpand, het innovatieve karakter van een project of het gebrek aan beschikbare bedrijfseconomische gegevens. Alternatieve financiering is dan nodig. Deze literatuurstudie maakte een eerste inschatting van het potentieel van de alternatieve financieringsvormen innovatievouchers, microkredieten en zaaikapitaal voor de Vlaamse land- en tuinbouwsector. De drie financieringsvormen vallen onder de noemer alternatieve financiering, omdat het gaat om niet-bancaire, externe financiering.
Beschikbaarheid van financiering is een belangrijke voorwaarde voor een bedrijf om te kunnen innoveren en ondernemen. Ook de Vlaamse landbouwer, als ondernemer in het kwadraat, kent een stijgende kapitaal- en innovatiebehoefte, o.a. als gevolg van schaalvergroting, meer aandacht voor duurzaamheid, verbredingsactiviteiten en wijzigingen in het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Op de ViA-Rondetafel “Samenwerking en innovatie in de agrovoedingsketen” van 13 januari 2011 op Agriflanders kwamen financiering en de vraag naar aangepaste instrumenten voor de land- en tuinbouwsector dan ook meermaals aan bod.
Eerdere studies binnen de afdeling Monitoring en Studie van het Departement Landbouw en Visserij stonden al stil bij innovatie en ondernemerschap in de land- en tuinbouwsector en de bestaande instrumenten. Deze studie vertrekt vanuit een andere invalshoek door drie financieringsvormen te bestuderen die tot op vandaag nog niet bestaan in de Vlaamse land- en tuinbouwsector: innovatievouchers (subsidie), microkredieten (schuld) en zaaikapitaal (vermogensfinanciering). Die instrumenten duiken in verschillende landen en sectoren op als extra financiële injecties voor ondernemers.
Het doel van de studie is een overzicht te geven van de kenmerken van de drie instrumenten, het potentieel te toetsen aan de Vlaamse land- en tuinbouwsector en verkennende denksporen aan te reiken voor alternatieve financiering voor de Vlaamse land- en tuinbouwsector, met het oog op meer innovatie en ondernemerschap. Naast een literatuuronderzoek hebben we daarvoor ook een beroep gedaan op gesprekken met vertegenwoordigers uit het middenveld.